Μανώλης Αναγνωστάκης

"Το θέμα είναι τώρα τι λες.
Καλά φάγαμε, καλά ήπιαμε.
Καλά τη φέραμε τη ζωή μας ως εδώ.
Μικροζημίες και μικροκέρδη συμψηφίζοντας.
Το θέμα είναι τώρα τι λες"

(1925 - 2005) 
Από τους κορυφαίους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Ποιητής με πολιτική συνείδηση, φυλακίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο για τις  ιδέες του και χαρακτηρίστηκε ως "ο ποιητής της ήττας", καθώς με τους στίχους του εξέφραζε τη διάψευση των οραμάτων της Αριστεράς. Η δύναμη του ποιητικού του έργου, υπερβαίνοντα τις κομματικές ταμπέλες, κατάφερε να εκφράσει την αβεβαιότητα, την αποξένωση, αλλά και τις ελπίδες μιας ολόκληρης εποχής.


Φοβάμαι τους ανθρώπους που εφτά χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι
και μια ωραία πρωία μεσούντος κάποιου Ιουλίου
βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας "δώστε τη χούντα στο λαό".


Φοβάμαι τους ανθρώπους που με καταλερωμένη τη φωλιά
πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.


Φοβάμαι τους ανθρώπους που σου κλείναν την πόρτα
μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια και τώρα
τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο να καταθέτουν γαρύφαλλα και να δακρύζουν.


Φοβάμαι τους ανθρώπους που γέμιζαν τις ταβέρνες
και τα σπάζαν στα μπουζούκια κάθε βράδυ και τώρα τα ξανασπάζουν
όταν τους πιάνει το μεράκι της Φαραντούρη και έχουν και "απόψεις".


Φοβάμαι τους ανθρώπους που άλλαζαν πεζοδρόμιο όταν σε συναντούσαν
και τώρα σε λοιδορούν γιατί, λέει, δεν βαδίζεις ίσιο δρόμο.


Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους.


Φέτος φοβήθηκα ακόμη περισσότερο.
Νοέμβρης 1983

"Στο αλλοιωμένο τοπίο της εποχής μας δεν θα ξαναγράψω", είχε ξεκαθαρίσει, γιατί "το έργο μου το ολοκλήρωσα. Επιλέγω τη σιωπή". Ίσως, επειδή, όπως είχε πει σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, "η ποίηση είναι έργο της νεότητας. Χρειάζεται ενθουσιασμό, αυταπάτες, ψευδαισθήσεις. Αυτά τα έχουν οι νέοι. Όσο μεγαλώνεις, κατέχεις καλύτερα τα μέσα σου. Γίνεσαι τεχνίτης, αλλά ένα ποίημα δεν χρειάζεται να είναι τέλειο για να είναι καλό".


Τώρα είμαι ένας απλός θεατής
Ασήμαντος ανθρωπάκος μέσα στο πλήθος
Τώρα πια δε χειροκροτεί δε χειροκροτείται
Ξενος περιφέρεται στων οδών το κάλεσμα-


Έρχονται από μακριά οι νέοι σαλπιγκτές
Των επίλεκτων κλάσεων του μέλλοντος
Οι κραυγές τους γκρεμίζουν τα σαθρά τείχη
Τήκουν τη λάσπη σε φωτεινούς ρύακες
Έρχονται οι αγνοί, οι ανυπόκριτοι.
Οι βιαστές, οι αμέτοχοι, οι παρθένοι.
Οι πονηροί συνδαιτημόνες, οι αθώοι
Οι ληξίαρχοι των ημερών μας
Έρχεται το μεγάλο παρανάλωμα
Μέσα στους πίδακες των πρόσχαρων νερών.
Ερχονται οι τελευταίες προδιαγραφές


Μα τώρα αυτός είναι απλός θεατής
Ανώνυμος ανθρωπάκος μέσα στο πλήθος
Με τα χέρια στο στήθος σαν έτοιμος νεκρός
Τώρα πια δε χειροκροτεί δε χειροκροτείται.
(Να ξέρεις πάντα το πότε και το πως)

Η πρώτη του λογοτεχνική εμφάνιση έγινε εν μέσω της τριπλής φασιστικής κατοχής στα 17 του χρόνια. Μαθητής του Γυμνασίου το 1942, εμφανίστηκε στο περιοδικό "Πειραϊκά Γράμματα", που εξέδιδαν ΕΑμίτες και άλλοι προοδευτικοί λογοτέχνες και το 1944 στο ΕΠΟΝίτικο φοιτητικό περιοδικό "Ξεκίνημα". Μετά τη δημιουργία της ΕΠΝ, εντάχθηκε στην οργάνωση και στο ΚΚΕ, ενώ με την διάσπαση, το 1968, εντάχθηκε στο ΚΚΕ "εσωτερικού". Σπούδασε Ιατρική. Για τη δράση του συνελήφθη το 1948, βασανίστηκε, καταδικάστηκε για παράνομη δράση από έκτακτο στρατοδικείο σε θάνατο και φυλακίστηκε στο Επταπύργιο, έως το 1951.

Πόσες χιλιάδες ώρες πέρασαν με συνεδρίαση,
σ αχτίδες,κόβες και κομματικούς πυρήνες,
στο τέλος πάθαμε χρονία νικοτινίαση
κι ο πονοκέφαλος ούτε περνούσε μ ασπιρίνες.


Μάθαμε απ όξω - βασικά - όλα τα προβλήματα
και την αναγκαιότητα της πάλης
και γίναμε του δακτυλοδειχτούμενου τα βλήμματα
κρατώντας τον Μαρξ - Εγκελς υπό μάλης.


Μέρα τη μέρα θα ρχονταν η Επανάσταση
και περιμένοντας πέρασαν τα χρόνια
κι όμως σ' το λέγαν οι γονείς σου "άσ' τα συ
πάντα θα βρίσκονται στον κόσμο "άλλα κωθώνια".


Πάντοτε ο καπιταλισμός βρίσκει περάσματα
 και ξεπερνά τις δύσκολες τις κρίσεις.
Κι ένα πρωί: "Απαγορεύονται τα άσματα
και κοπιάστε στο τμήμα για ανακρίσεις".


Τώρα να σπάσεις δεν μπορείς πια, σε χρωμάτισαν
και σ' έχουν σαν τον ποντικό μέσα στη φάκα
και δεν ξεφεύγεις από του χαφιέ το μάτι σαν
συναναστρέφεσαι τον καθ' ένα μαλάκα.


Δεν άκουσες ποτέ τη μάνα σου την άγια
σ' ενοχλούσε και σένα το κατεστημένο,
δεν είδες γύρω σου χιλιάδες τα ναυάγια
δεν το χαμπάριασες πως το παιχνίδι ήταν στημένο.

Παράλληλα με την ποίησή του, που μεταφράστηκε στα αγγλικά, γαλλικά, γρμανικά και ιταλικά και μελοποιήθηκε από συνθέτες, όπως οι Μίκης Θεοδωράκης, Θάνος Μικρούτσικος, Αγγελική Ιονάτου, Μιχάλης Γρηγορίου, Δημήτρης Παπαδημητρίου κ.ά., ασχολήθηκε και με την μελέτη και την κριτική της λογοτεχνίας, συνεργαζόμενος με διάφορα περιοδικά και με την εφημερίδα "Αυγή". Επίσης, είχε ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Blackie cat