Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2013

Η ποίηση του Γιάννη Σκαρίμπα σήμερα

"..Εκεί, προς τις γραμμές του νότιου απείρου περήφανο ως λικνίζονταν το πλοίο με δυο γλαρά φουγάρα και ονείρου φώτα χρυσά - η κυρία μ' ένα βιβλίο στο χέρι, έστεκε και θεωρούσε πέρα μακριά, τα χάη..."



Ανατρεπτικός και χειμαρρώδης, ο Γιάννης Σκαρίμπας (1893-1984), πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και αρθρογράφος, είναι πρωτίστως αναγνωρίσιμος για τα νεωτερικά αφηγήματά του («Το θείο τραγί» /1933, «Μαριάμπας» /1935, «Το σόλο του Φίγκαρω»/ 1938 κ.α.). Παράλληλα όμως, υπάρχει και ένας ποιητικός κόσμος του χαλκιδέου συγγραφέα που αποτελείται από τρεις συλλογές: 85 ποιήματα στο σύνολό τους.


"Η ποίηση του Σκαρίμπα παραμένει εν πολλοίς αδιερεύνητη από την κριτική, ανήκει όμως στο ίδιο σύμπαν με το πεζογραφικό του έργο.

Εξεζητημένα θέματα, κατακερματισμένο ύφος, αιρετική γλώσσα, ανατρεπτική διάθεση είναι τα χαρακτηριστικά της ρηξικέλευθης πεζογραφίας του που ανανέωσε τον ελληνικό αφηγηματικό λόγο. Ως ποιητής δεν είναι εξίσου ρηξικέλευθος, αλλά η ποίησή του είναι ιδιαίτερη. Ανήκει στη γενιά των νεορομαντικών ή μετασυμβολιστών ποιητών του Μεσοπολέμου, του Καρυωτάκη και των συνοδοιπόρων του, με τους οποίους μοιράζεται κοινά στοιχεία: τη φυγή από την πραγματικότητα, τη βάσανο της γραφής, την ανάγκη να μιλήσει λογοτεχνικά και την αδυναμία της γλώσσας να υπηρετήσει αυτή την ανάγκη. Ο καταλυτικός αυτοσαρκασμός του όμως και η ειρωνεία τον διαφοροποιούν σημαντικά από τους ποιητές αυτούς.



Σε αυτά τα διαφοροποιητικά στοιχεία ίσως οφείλεται και η μεγάλη απήχησή του σήμερα στους νέους. Αγαπούν τον Καρυωτάκη αλλά ο Σκαρίμπας βρίσκει μεγαλύτερη ανταπόκριση στο νεανικό κοινό γιατί δεν είναι τόσο σκοτεινός. Είναι σε κάποια ποιήματά του ζοφερός, υπερτερεί όμως στη γραφή του το παιγνίδι, ο "ζαβός παλμός της ζωής".



Εκπλήσσει το στοιχείο της ανατροπής, η συνεχής ανανέωση στη γραφή του, η ειρωνεία που προσφέρει διαρκώς μια νέα οπτική γωνία προσέγγισης των θεμάτων. Πρόκειται για έναν συγγραφέα που αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση στην Ιστορία των νεοελληνικών γραμμάτων. Δημιούργησε ένα συγγραφικό σύστημα κλειστό, που γνώρισε ελάχιστους και ελάσσονες μιμητές και δεν σχημάτισε σχολή. Δεν ανήκει στη γενιά του 1920, βιολογικά μόνο συμπορεύεται με τους λογοτέχνες της γενιάς του 1930. Στέκει μόνος και αταξινόμητος, μια πολύ ενδιαφέρουσα συγγραφική προσωπικότητα της ελληνικής πρωτοπορίας.



Η ποιητική του παραγωγή εκ πρώτης όψεως είναι παραδοσιακή: τα ποιήματά του οργανώνονται σε τετράστιχες ομοιοκατάληκτες στροφές. Αυτοαναφορική, εσωστρεφής, είναι «ριζωμένη στα πιο βαθιά κοιτάσματα της υπαρξιακής αναζήτησης» του Μεσοπολέμου. Εκφράζεται όμως με γλώσσα «αναρχική» και φιλοξενεί στο εσωτερικό της ένα πλήθος ανατρεπτικών χαρακτήρων -πιερότους, αρλεκίνους, κλόουν, φασουλήδες, βοϊδάγγελους, γκαφατζήδες και λοξούς- που δρασκελίζουν διαρκώς τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας. Ο κριτικός Αντρέας Καραντώνης τον αποκάλεσε "μαεστρία του ενστικτώδους παραλόγου". Είναι ο Σκαρίμπας ο τελευταίος της παραδοσιακής ποίησης ή ένας ιδιόμορφος νεωτερικός ποιητής";

Κατερίνα Κωστίου

ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΚΑΡΑΒΙ

Σπασμένο καράβι να `μαι πέρα βαθιά
έτσι να `μαι
με δίχως κατάρτια με δίχως πανιά
να κοιμάμαι

Να `ν’ αφράτος ο τόπος κι η ακτή νεκρική
γύρω γύρω
με κουφάρι γειρτό και με πλώρη εκεί
που θα γείρω

Να `ν’ η θάλασσα άψυχη και τα ψάρια νεκρά
έτσι να `ναι
και τα βράχια κατάπληκτα και τ’ αστέρια μακριά
να κοιτάνε

Δίχως χτύπο οι ώρες και οι μέρες θλιβές
δίχως χάρη
κι έτσι κούφιο κι ακίνητο μες σε νύχτες βουβές
το φεγγάρι

Έτσι να `μαι καράβι γκρεμισμένο νεκρό
έτσι να `μαι
σ’ αμμουδιά πεθαμένη και κούφιο νερό
να κοιμάμαι





1 σχόλιο:

  1. ΧΟΡΟΣ ΣΥΡΤΟΣ

    Κάλλιο χορευταράς νά `μουνα πέρι,
    κόλλες που να κρατώ και μολυβάκια,
    θα `σερνα συρτό χορό, χέρι με χέρι,
    μ’ όλα μας του γιαλού τα καραβάκια

    Κι έν’ αψηλό τραγούδι για σιρόκους
    θ’ άρχιζα, γι’ αφροπούλια και για ένα
    γλαρό καράβι με πανιά και κόντρα φλόκους
    που θα’ ρχονταν να μ’ έπαιρνε και μένα

    Με δίχως τους αναστεναγμούς της Πολυδούρη
    μόνο να τραγουδάν τριγύρω οι κάβοι,
    κι οι πένες μου πενιές σ’ ένα σαντούρι,
    άσπρα πανιά σου οι κόλλες μου, καράβι!

    Γιαλό γιαλό να φεύγουμε και άντε!
    Να λέμε όλο για μάτια, όλο για μάτια,
    κι εκεί λες κομφετί μες στο λεβάντε
    όλα μου τα γραφτά χίλια κομμάτια!

    https://www.youtube.com/watch?v=yPlQrRTdkpg

    ΑπάντησηΔιαγραφή